Özellikle soğuk havalarda ya da soğuk suyla temas sonrasında ellerinizde, burun ve kulaklarda beyazlaşma, morarma ve kızarma gibi durumlarla karşılaştınız mı? Cevabınız evet ise Raynaud hastalığınız olabilir.
Raynaud fenomeni olarakta bilinen bu durum; soğuk hava koşullarına maruz kalmanın sonrasında el parmakları, ayak parmakları, burun ve kulak gibi kan dolaşımının zayıf olduğu bölgelerde görülen ciltte solukluk veya morarma gibi belirtilerin ortaya çıkmasına verilen isimdir. Tipik olarak soğuk ve duygusal (heyecan, korku, üzüntü gibi) stresle, el ve ayak parmakları ile diğer uç noktalarda (burun ucu, kulakta) beyazlaşma, morarma ve kızarıklık ortaya çıkar.
Peki nasıl oluyor; damarın soğukla karşılaşması ile damar duvarındaki kasların kasılması sonucunda etkilenen bölgede; önce beyazlaşma, ardından kanlanmanın daha da bozulmasıyla morarma ve son olarak kasılmanın sona ermesiyle yeniden kanlanmayla kızarma oluşur.
Raynaud sendromunun iki tipi vardır:
Birincil Raynaud Sendromu: Birincil (Primer) Raynaud sendromu bu hastalığın en yaygın şeklidir. 30 yaşın altındaki kadınları daha fazla etkilediği belirlenen birincil Raynaud sendromunun altta yatan net bir neden olmadığı için ‘idiyopatik’ olarak adlandırılır. Hastalar doktor yardımı almadan rahatsızlığı hafif olarak atlatabilirler.
İkincil Raynaud Sendromu: İkincil (Sekonder) Raynaud sendromu genellikle birincil Raynaud sendromundan daha karmaşık ve ciddi bir tablodur. En yaygın nedenleri; romatoid artrit, skleroderma ve sistemik lupus eritematozus (SLE veya lupus) gibi otoimmün bozukluklardır.
Raynaud sendromunun teşhisi genellikle kolaydır. Raynaud sendromu tipik olarak belirtilerinizden teşhis edilebilir. Hastalığın tanısal yaklaşımındaki bir diğer konuda birincil ve ikincil Raynaud hastalığı ayrımının yapılmasıdır. Tırnak yatağını besleyen küçük damarların mikroskopik incelemesi gerçekleştirilir. Kapileroskopi olarak adlandırılan bu tanı yöntemi sonucunda tırnak yatağındaki damarlarda genişleme ve harabiyet tespit edilmesi halinde ikincil Raynaud hastalığı tanısı konulur.
Raynaud tablosunda tedavi temelde ikiye ayrılabilir. Birincisi, Raynaud ataklarının gelişmesini önlemeye yöneliktir. Bu anlamda en önemli tedavi aşaması, hayat tarzı değişiklikleridir.
Neler yapılmalı?
Raynaud gelişimine yol açan dış ortam koşullarından yani soğuktan uzak durulması; eğer yapılamıyorsa özel korunma ekipmanlarının (eldiven, çorap, ısıtıcı tulum vs) kullanılması esastır.
- Sigara bırakılmalı, kafein içerikli kahve ve çay gibi içeceklerin tüketimi azaltılmalıdır.
- Egzersiz dokulara kan akışının sağlanması ve vücudun sıcak tutulması açısından son derece faydalıdır.
- Atakların gelişimini önlemeye yönelik olarak çeşitli ilaç tedavileri mevcuttur. Bu konuda, uzman hekime danışılması ve hekim kararıyla tedavinin düzenlenmesi oldukça önemlidir.
